ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ฐานข้อมูล เรื่อง เป้งนา พืชพื้นบ้านสู่อาหารสงวน อำเภอพรานกระต่าย"

จาก KPPStudies
ไบยังการนำทาง ไปยังการค้นหา
(ขั้นตอนการเตรียมหัวเป้ง)
 
(ไม่แสดง 1 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้คนเดียวกัน)
แถว 91: แถว 91:
 
[[ไฟล์:ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา.jpg|500px|thumb|center]]
 
[[ไฟล์:ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา.jpg|500px|thumb|center]]
 
<p align = "center"> '''ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา''' </p>   
 
<p align = "center"> '''ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา''' </p>   
รูปที่ 10 แสดงการขุดหัวเป้งนาโดยชาวบ้านในพื้นที่ (วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 10 แสดงการขุดหัวเป้งนาโดยชาวบ้านในพื้นที่.jpg|500px|thumb|center]]
 +
<p align = "center"> '''ภาพที่ 10 แสดงการขุดหัวเป้งนาโดยชาวบ้านในพื้นที่''' </p>
 +
          3. ปลอก
 +
[[ไฟล์:ภาพที่ 11 แสดงลักษณะกลุ่มหัวเป้งนาก่อนแยกออกเป็นหัว.jpg|500px|thumb|center]]
 +
<p align = "center"> '''ภาพที่ 11 แสดงลักษณะกลุ่มหัวเป้งนาก่อนแยกออกเป็นหัว''' </p>
 +
[[ไฟล์:ภาพที่ 12 แสดงการปลอกหัวเป้งนา.jpg|500px|thumb|center]]
 +
<p align = "center"> '''ภาพที่ 12 แสดงการปลอกหัวเป้งนา''' </p>
 +
          4. หัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร
 +
[[ไฟล์:ภาพที่ 7 แสดงหัวเป้งนา.jpg|500px|thumb|center]]
 +
<p align = "center"> '''ภาพที่ 13 แสดงหัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร''' </p>
  
 
+
==='''ขั้นตอนการปรุง'''===
 
+
          1. ตำพริกแกงโขลกให้แหลก
3 ปลอก
+
          2. ละลายพริกแกงในน้ำ
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 8 แสดงพริกแกงที่ใช้ในการทำ.jpg|400px|thumb|center]]
รูปที่ 11 แสดงลักษณะกลุ่มหัวเป้งนาก่อนแยกออกเป็นหัว(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 14 แสดงพริกแกงที่ใช้ในการทำแกงหัวเป้ง''' </p>
+
          3. ตั้งน้ำมันให้เดือดแล้วใส่หอมแดงซอยลงไปแล้วตามด้วยพริกแกงลงไปผัดให้เข้ากัน  
รูปที่ 12 แสดงการปลอกหัวเป้งนา(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 9 แสดงการเจียวหอมแดงในกระทะ.jpg|500px|thumb|center]]
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 15 แสดงการเจียวหอมแดงในกระทะ''' </p>
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 10 แสดงการนำพริกแกงลงไปผัดร่วมกับหอมแดง.jpg|500px|thumb|center]]
4.หัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 16 แสดงการนำพริกแกงลงไปผัดร่วมกับหอมแดง ''' </p>
+
          4. ใส่หมูลงไปผัดกับพริกแกงรอจนหมูสุก
รูปที่ 13 แสดงหัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร (วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 11 แสดงการนำเนื้อหมูเข้าไปผัดกับพริกแกงและหอมแดง.jpg|400px|thumb|center]]
 
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 17 แสดงการนำเนื้อหมูเข้าไปผัดกับพริกแกงและหอมแดง''' </p>
3.2 ขั้นตอนการปรุง
+
          5. ใส่หัวเป้งและชะอมลงไปคนให้เข้ากันและรอสุก
1. ตำพริกแกงโขลกให้แหลก
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 12 แสดงการนำหัวเป้งและชะอม.jpg|500px|thumb|center]]
2. ละลายพริกแกงในน้ำ
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 18 แสดงการนำหัวเป้งและชะอมเข้าไปพัดกับพริกแกงและหอมแดงจนสุก ''' </p>
+
          6. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ
รูปที่ 14 แสดงพริกแกงที่ใช้ในการทำแกงหัวเป้ง (วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 13 แสดงแกงหัวเป้งที่ผ่านกระบวนการปรุงจนสุกพร้อมรับประทาน.jpg|500px|thumb|center]]
 
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 19 แสดงการนำหัวเป้งและชะอมเข้าไปพัดกับพริกแกงและหอมแดงจนสุก ''' </p>
 
+
          '''การเสิร์ฟ/การรับประทานอาหาร'''
3. ตั้งน้ำมันให้เดือดแล้วใส่หอมแดงซอยลงไปแล้วตามด้วยพริกแกงลงไปผัดให้เข้ากัน  
+
          ชาวบ้านส่วนมากจะรับประทานคู่กับข้าวสวย หรือเป็นกับแก้มกินกับอย่างอื่นก็ได้
+
[[ไฟล์:ภาพที่ 20 ข้าวสวยพร้อมรับประทาน.jpg|500px|thumb|center]]
+
<p align = "center"> '''ภาพที่ 20 ข้าวสวยพร้อมรับประทาน''' </p> 
รูปที่ 15 แสดงการเจียวหอมแดงในกระทะ(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
*ข้อแนะนำ เมื่อซื้อหัวเป้งมาควรนำมาประกอบอาหารเลย เพราะว่าถ้าแช่ไว้ในตู้เย็นนาน 3-4 วัน จะทำให้หัวเป้งมีรสชาติจืด เนื่องจากหมู่บ้านคลองบางทวน ตำบลหนองปลิง  อำเภอเมือง มีการนำหัวเป้งมาแกงเป็นกับข้าว เราจึงนำมาเปรียบเทียบกันว่าจะมีการประกอบอาหารเหมือนหรือแตกต่างจากหมู่บ้านหนองหินเตาปูน ตำบลพรานกระต่าย มากน้อยเพียงใด
+
'''ตารางที่ 3 แสดงเครื่องปรุงสำหรับใช้ทำแกงหัวเป้ง'''
รูปที่ 16 แสดงการนำพริกแกงลงไปผัดร่วมกับหอมแดง(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
{| class="wikitable"
 
+
|-
4. ใส่หมูลงไปผัดกับพริกแกงรอจนหมูสุก
+
! รายการ !! อัตราส่วน
+
|-
รูปที่ 17 แสดงการนำเนื้อหมูเข้าไปผัดกับพริกแกงและหอมแดง (วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
| หมูสันสามชั้น ||200 กรัม
 
+
|-
 
+
| หัวเป้ง ||8 หัว (จะหั่นเป็นชิ้นๆหรือสับก็ได้)
 
+
|-
 
+
| พริกแกง|| 2 ช้อนโต๊ะ *
5. ใส่หัวเป้งและชะอมลงไปคนให้เข้ากันและรอสุก
+
|-
 
+
| น้ำปลา|| 2 ช้อนโต๊ะ
+
|-
รูปที่ 18 แสดงการนำหัวเป้งและชะอมเข้าไปพัดกับพริกแกงและหอมแดงจนสุก  
+
| น้ำเปล่า|| 2 ถ้วยตวง
(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
|-
6. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ
+
| ผงชูรส|| 1 ช้อนชา
+
|-
รูปที่ 19 แสดงแกงหัวเป้งที่ผ่านกระบวนการปรุงจนสุกพร้อมรับประทาน
+
| กะทิ ||1 กล่องกลาง
(วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
|}
 
+
'''ตารางที่ 4 แสดงส่วนผสมพริกแกงสำหรับทำแกงหัวเป้ง'''
การเสิร์ฟ/การรับประทานอาหาร
+
{| class="wikitable"
ชาวบ้านส่วนมากจะรับประทานคู่กับข้าวสวย หรือเป็นกับแก้มกินกับอย่างอื่นก็ได้
+
|-
+
! รายการ !! อัตราส่วน
+
|-
รูปที่ 20 ข้าวสวยพร้อมรับประทาน (วีรวรรณ แจ้งโม้และคณะ, 2562)
+
| ตะไคร้ ||1 ต้น
 
+
|-
*ข้อแนะนำ เมื่อซื้อหัวเป้งมาควรนำมาประกอบอาหารเลย เพราะว่าถ้าแช่ไว้ในตู้เย็นนาน  
+
| ข่าหัน ||3-4 ชิ้น
3-4 วัน จะทำให้หัวเป้งมีรสชาติจืด (สมาน บัวเผียน, 2562, มกราคม 30) เนื่องจากหมู่บ้านคลอง    บางทวน ตำบลหนองปลิง  อำเภอเมือง มีการนำหัวเป้งมาแกงเป็นกับข้าว เราจึงนำมาเปรียบเทียบกันว่าจะมีการประกอบอาหารเหมือนหรือแตกต่างจากหมู่บ้านหนองหินเตาปูน ตำบลพรานกระต่าย มากน้อยเพียงใด
+
|-
ตารางที่ 3 แสดงเครื่องปรุงสำหรับใช้ทำแกงหัวเป้ง
+
| ผิวมะกรูด ||1 ลูก
รายการ อัตราส่วน
+
|-
หมูสันสามชั้น 200 กรัม
+
| พริกแห้ง|| 15 เม็ด
หัวเป้ง 8 หัว (จะหั่นเป็นชิ้นๆหรือสับก็ได้)
+
|-
พริกแกง 2 ช้อนโต๊ะ *
+
| กะปิ ||1 ช้อนโต๊ะ
น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ
+
|-
น้ำเปล่า 2 ถ้วยตวง
+
| เกลือ ||½  ช้อนโต๊ะ
ผงชูรส 1 ช้อนชา
+
|-
กะทิ 1 กล่องกลาง
+
| กระเทียม || 1 ½  หัว
ที่มา : จากการสัมภาษณ์
+
|}
ตารางที่ 4 แสดงส่วนผสมพริกแกงสำหรับทำแกงหัวเป้ง
+
          '''ขั้นตอนการปรุง'''
รายการ อัตราส่วน
+
          1. ผัดพริกแกงกับกะทิรอให้เดือด
ตระไคร้ 1 ต้น
+
          2. เอาหมู 3 ชั้นใส่ลงไปรอจนหมูสุก
ข่าหัน 3-4 ชิ้น
+
          3. เทกะทิลงไปไห้มีน้ำ ชิมรสชาติที่เราต้องการแล้วเทกะทิลงไปอีก
ผิวมะกรูด 1 ลูก
+
          4. เมื่อหมูสุกและรสชาติได้ที่แล้ว จึงใส่หัวเป้งลงไป
พริกแห้ง 15 เม็ด
+
          5. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ  
กะปิ 1 ช้อนโต๊ะ
+
          จากข้อมูลของทั้ง 2 พื้นที่จะเห็นได้ว่า การปรุงแกงหัวเป้งนั้นมีลักษณะ ขั้นตอน เครื่องปรุงและวิธีการทำที่คล้ายคลึงกันขึ้นอยู่กับวัตถุดิบและรสนิยมในการปรุงอาหารแต่ละพื้นที่เป็นหลักนอกจากนั้นแล้วยังแสดงให้เห็นว่า หัวเป้งเป็นพืชที่ได้รับการยอมรับจากชาวบ้านในการนำมาปรุงเป็นอาหารอย่างแพร่หลาย ไม่ได้เฉพาะในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งเท่านั้น
เกลือ ½  ช้อนโต๊ะ
+
=='''ข้อมูลการสำรวจ'''==
กระเทียม 1 ½  หัว
+
==='''วันเดือนปีที่สำรวจ'''===
ที่มา : จากการสัมภาษณ์
+
          วันพุธ ที่ 30 เดือน มกราคม พ.ศ.2562 ณ หมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร
ขั้นตอนการปรุง
+
==='''วันปรับปรุงข้อมูล'''===
1. ผัดพริกแกงกับกะทิรอให้เดือด
+
          วันจันทร์ ที่ 18 เดือน กุมภาพันธ์ พ.ศ.2562
2. เอาหมู 3 ชั้นใส่ลงไปรอจนหมูสุก
+
==='''ผู้ควบคุมการสำรวจ'''===
3. เทกะทิลงไปไห้มีน้ำ ชิมรสชาติที่เราต้องการแล้วเทกะทิลงไปอีก
+
          อาจารย์วีรวรรณ แจ้งโม้
4. เมื่อหมูสุกและรสชาติได้ที่แล้ว จึงใส่หัวเป้งลงไป
+
          อาจารย์วิษณุเดช  นันไชยแก้ว
5. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ (บุญเที่ยง สุขสวัสดิ์, 2562, มกราคม 30)
+
          อาจารย์ชูเกียรติ เนื้อไม้
 
+
==='''ผู้สำรวจข้อมูล'''=== 
จากข้อมูลของทั้ง 2 พื้นที่จะเห็นได้ว่า การปรุงแกงหัวเป้งนั้นมีลักษณะ ขั้นตอน เครื่องปรุงและวิธีการทำที่คล้ายคลึงกันขึ้นอยู่กับวัตถุดิบและรสนิยมในการปรุงอาหารแต่ละพื้นที่เป็นหลักนอกจากนั้นแล้วยังแสดงให้เห็นว่า หัวเป้งเป็นพืชที่ได้รับการยอมรับจากชาวบ้านในการนำมาปรุงเป็นอาหารอย่างแพร่หลาย ไม่ได้เฉพาะในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งเท่านั้น
+
          นางสาวอารยา สามเอื้อย  
4. ข้อมูลการสำรวจ
+
          นางสาวจิตรา บุญแสง
วันเดือนปีที่สำรวจ :
+
          นางสาวมณี บัวเผียน
วันพุธ ที่ 30 เดือน มกราคม พ.ศ. 2562 ณ หมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง  
+
          นางสาวกิ่งกาญ รักสิงห์
อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร
+
==='''คำสำคัญ(Tag)'''=== 
วันปรับปรุงข้อมูล :
+
          เป้งนา, หัวเป้ง, ไม้กวาดใบเป้ง, กำแพงเพชร, พรานกระต่าย
วันจันทร์ ที่ 18 เดือน กุมภาพันธ์ พ.ศ.2562
 
ผู้ควบคุมการสำรวจ
 
อาจารย์วีรวรรณ   แจ้งโม้
 
อาจารย์วิษณุเดช  นันไชยแก้ว
 
อาจารย์ชูเกียรติ   เนื้อไม้
 
ผู้สำรวจข้อมูล :
 
นางสาวอารยา     สามเอื้อย  
 
นางสาวจิตรา     บุญแสง
 
นางสาวมณี       บัวเผียน
 
นางสาวกิ่งกาญ   รักสิงห์
 
คำสำคัญ(Tag) :
 
เป้งนา, หัวเป้ง, ไม้กวาดใบเป้ง, กำแพงเพชร, พรานกระต่าย
 

รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 18:10, 18 เมษายน 2564

         ต้ม ผัด แกง ทอด มักเป็นคำที่พวกเราจะได้ยินกันเสมอเมื่อใกล้จะถึงเวลาอาหาร ไม่ว่าจะในเวลาไหน อาหารประเภทต้ม ผัด แกง หรือทอดนี้ ก็ยังคงเป็นอาหารที่เราชาวไทยนิยมและคุ้นเคยกันเสมอมาตั้งแต่ครั้นเป็นเด็กจวบจนย่างเข้าสู่วันชรา แกงหัวเป้ง นับว่าเป็นอาหารพื้นถิ่นอีกชนิดหนึ่งที่ชาวบ้าน หมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชรนิยมนำมาทำเป็นอาหารในช่วงที่หัวเป้งมีขนาดพอรับประทานได้แล้ว แต่ในปัจจุบันหัวเป้งที่มีรสชาติหวานเริ่มลดจำนวนลงจนใกล้จะสูญพันธุ์ แกงหัวเป้งก็เริ่มหารับประทานยากตามไปด้วย ทำให้ชาวบ้านมีกฎร่วมกันว่า ชาวบ้านในท้องถิ่นเท่านั้นที่สามารถเข้าไปหาหัวเป้งมาเพื่อรับประทานเป็นอาหารในครัวเรือน โดยห้ามนำออกไปจำหน่ายนอกหมู่บ้านโดยเด็ดขาดแต่ใบของเป้งนานั้นสามารถนำไปทำเป็นอุปกรณ์ต่างๆเช่น ไม้กวาดเพื่อเป็นอาชีพเสริมได้ 

ข้อมูลทั่วไป[แก้ไข]

ชื่ออาหาร[แก้ไข]

         แกงหัวเป้ง

ชื่อเรียกอื่น ๆ[แก้ไข]

         ปาล์มเป้ง เป้งนาหรือหน่อเป้ง หมากเป้ง ต้นเป้ง(ภาษาอีสาน) เป้งดอย เป้งป่าและปุ่มเป้ง

แหล่ง/ถิ่นอาหาร[แก้ไข]

         แกงหัวเป้งคืออาหารประจำถิ่นของหมู่บ้านหนองหินเตาปูน ตำบลพรานกระต่าย อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร เนื่องจากเป็นหมู่บ้านที่มีหัวเป้งเจริญเติบโตและปัจจุบันแกงหัวเป้งกลายเป็นอาหารที่หารับประทานยากเพราะหัวเป้งหรือเป้งนาเหลืออยู่เป็นจำนวนน้อยและใกล้สูญพันธุ์

ประเภทอาหาร[แก้ไข]

         อาหารคาว

ผู้คิดค้น[แก้ไข]

         นางสมาน บัวเผียน ชาวบ้านอำเภอพรานกระต่าย (ผู้เชี่ยวชาญในชุมชน)

ข้อมูลจำเพาะ[แก้ไข]

         เป้งนาเป็นพืชพื้นบ้านที่พบว่าขึ้นกระจายอยู่โดยทั่วไปในตอนเหนือของอินเดีย พม่า และภาคตะวันตกของประเทศไทย ซึ่งจะพบมากตามป่าโปร่งที่เปิด ความสูงประมาณ 300-600 เมตร. จากระดับน้ำทะเล (องค์การสวนพฤกษศาสตร์, 2562) เป้านาเป็นพืชตระกูลปาล์ม (ARECACEAE PALMAE) นอกจากข้อมูลทางวิทยาศาสตร์แล้ว เป้ง ทั้งเป้งนาและเป้งทะเล กลับเป็นพืชที่หายากและกำลังจะสูญพันธุ์ในปัจจุบัน เนื่องจากปริมาณป่าไม้ที่ลดลงเรื่อยๆ ทำให้พื้นที่ที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของเป้งนั้นลดน้อยลงไปในทิศทางเกี่ยวกัน นอกจากปัญหาทางสภาพพื้นที่ที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของเป้งนาลดลงแล้ว พฤติกรรมของมนุษย์ที่มักจะขุดเอาหัวเป้งไปทำเป็นอาหารก็เป็นอีกประเด็นหนึ่งที่ส่งผลให้เป้งกำลังจะสูญพันธุ์
         จากภาวะวิกฤติของต้นเป้งในปัจจุบันทำให้ประชาคมหมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร ชุมชนท้องถิ่นในอำเภอพรานกระต่ายต้องตั้งกติกาในการขุดเป้งนามาใช้ในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะหัวเป้งที่สามารถนำมาทำอาหารและนำไปเป็นสินค้าเพื่อขายให้กับคนนอกท้องถิ่น ดังนั้นเพื่อเป็นการอนุรักษ์เป้ง หรือเป้งนาให้คงอยู่คู่กับหมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร ตลอดไปชาวบ้านจึงอนุญาตให้ขุดหัวเป้งเพื่อนำมาทำเป็นอาหารสำหรับในชุมชนเท่านั้น แต่ใบของเป้งนั้นสามารถนำไปทำเป็นไม้กวาดเพื่อสร้างอาชีพได้
ภาพที่ 1 แสดงลักษณะต้นเป้งนา.jpg

ภาพที่ 1 แสดงลักษณะต้นเป้งนา

ลักษณะของเป้งนา[แก้ไข]

         เป้งนามีชื่อทางวิทยาศาสตร์ คือ Phoenix a caulis Ham หรือ ARECACEAE (PALMAE) ซึ่งอยู่ในพืชประเภทตระกูลปาล์ม ซึ่งโดยปกติแล้วปาล์มจะมีความสูงประมาณ 1-2 เมตร ลำต้นแข็ง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 15-25 เซนติเมตร ส่วนใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ยาว 60-180 เซนติเมตร และก้านใบมีความยาวประมาณ 30 เซนติเมตร นอกจากนั้นแล้วเป้งนายังมีหนามที่ด้านบนของต้น ส่วนโคนเป็นกาบหุ้มลำต้น ใบย่อยแข็ง รูปใบหอกแกมยาว แผ่นใบห่อเป็นสามเหลี่ยม ปลายใบแหลมคล้ายเข็ม ดอกสีขาวครีม และที่สำคัญคือ เพศผู้และเพศเมียจะอยู่คนละต้นกัน ซึ่งจะออกเพศเป็น  ช่อสั้น แน่น ใกล้ส่วนโคน โดยมีขนาดของช่อประมาณ 15-25 เซนติเมตร ช่อดอกมีกาบรูปกระทงขนาดใหญ่รองรับ ดอกย่อยอัดกันแน่น ดอกเพศเมียจะมีรูปถ้วยปลายแยกเป็น 3 แฉก ส่วนดอกเพศผู้นั้นจะมีรูปทรงกลม ปลายแยกเป็น 6 แฉก ดอกย่อยขนาด 2-4 เซนติเมตร ผลรูปไข่แกมขอบขนาน มีร่องตื้นๆ ตามยาว ขนาด 0.6-0.8 เซนติเมตร มีเนื้อหุ้มบางๆ ด้านนอก เมื่อสุกแล้วผลจะมีสีแดงถึงดำ ภายในมีเมล็ดเดียว
         ส่วนเป้งนานั้นจะมีลักษณะเป็นกอ ลำต้นสูงได้ถึง 6 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลางต้น 25-40 เซนติเมตร มีรากค้ำที่โคนต้น ซึ่งรากมีความสูงได้ประมาณ 25 เซนติเมตร ซึ่งส่วนรากนี่เองที่เป็นที่นิยมของผู้ที่ชื่นชอบปลูกปาล์มนำเอาต้น “เป้งนา” ไปปลูกโชว์ความสวยงามและแปลกตาของรากดูสวยงามมาก
ภาพที่ 2 แสดงลักษณะของใบเป้งนา.jpg

ภาพที่ 2 แสดงลักษณะของใบเป้งนา

         ใบเป้ง 
         ใบเป้ง เป็นใบประกอบแบบขนนกโดยมีลักษณะแข็ง ตั้งขึ้น หรือแผ่ออก 8-50 ทาง ใบเป้งมีลักษณะเป็นสีเขียวหรือสีเขียวอมเทา มีนวลขาว ขอบกาบใบมีใยสีน้ำตาลสานกันแน่น ก้านใบสั้น แผ่นใบยาว 1-2 เมตร บางครั้งจะบิดมีใบย่อยด้านละ 25-75 ใบ ใบย่อยแข็ง ใต้ใบเป็นสีเทาอ่อน มีหนามแหลม แข็งดูเหมือนเข็ม
ภาพที่ 3 แสดงลักษณะของดอกเป้ง.jpg

ภาพที่ 3 แสดงลักษณะของดอกเป้ง

         ดอกเป้ง 
         ดอกเป้ง ออกเป็นช่อระหว่างกาบใบจำนวนมาก ช่อดอกจะสั้นกว่าใบ ดอกของต้นเป้งเป็นแบบแยกเพศ ซึ่งช่อดอกเพศผู้จะมีลักษณะเอนยาว 30 เซนติเมตร ห้อยลง ส่วนช่อดอกเพศเมียนั้นจะแผ่ออก มีความยาวประมาณ 75 เซนติเมตร ขณะเป็นดอก จะยาวได้ถึง 160 เซนติเมตร 
ภาพที่ 4 แสดงลักษณะของผลเป้ง.jpg

ภาพที่ 4 แสดงลักษณะของผลเป้ง

         ผลเป้ง 
         มีลักษณะเป็นรูปทรงยาวรี ผลดิบจะมีสีเขียว รสชาติขมฝาด แต่เมื่อผลสุกแล้ว ผลเป้งจะมีสีดำและรสชาติหวาน ซึ่งนอกจากผลเป้งจะสามารถนำมารับประทานเล่นได้แล้ว ผลเป้งยังมีลักษณะสวยงามและสามารถนำต้นเป้งมาดูเพื่อความบันเทิงได้อีกด้วย ดอกและผลเป้งจะออกดอกและผลปีละครั้งเท่านั้น หากต้องการขยายพันธุ์ต้นเป้งจึงต้องขยายด้วยเมล็ด ทำให้การขยายพันธุ์เป้งเป็นไปด้วยความยากลำบาก เพราะไม่ใช่แค่จะสามารถขยายได้ปีละครั้งตามการออกดอกเท่านั้น แต่บางปี ดอกและผลอาจจะไม่สมบูรณ์ด้วยสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปอีกด้วย 
         ดังนั้นการกระจายพันธุ์เป้งจึงมักจะพบเห็นตามป่าแถวทุ่งนาเป็นส่วนมากจึงเป็นที่มาของชื่อ เป้งนานั้นเอง เป้งนาพบมากตามที่แห้งแล้ง ป่าเปิด ป่าเสื่อมโทรม ทุ่งหญ้าทุกภาค พบมากทางภาคเหนือของประเทศ แต่พอต้นเป้งนาเริ่มตั้งลำ มีหัว มักจะถูกชาวบ้านหรือชาวเขา ใช้ มีดตัดยอด ไปปรุงเป็นอาหารหลายอย่างเพื่อรับประทาน จึงทำให้ต้นเป้งไม่โตและดูเหมือนเป็นต้นแคระ บางคนจึงเรียกเป้งนานี้ว่า “เป้งนาแคระ” นอกจากชื่อ “เป้งนา” แล้ว ยังมีชื่อเรียกอีกคือ เป้งดอย เป้งป่าหรือปุ่มเป้ง เหมาะจะปลูกเป็นไม้ประดับ ลงกระถางขนาดใหญ่ ตั้งประดับเป็นไม้ประดับได้ เป้งนา สามารถปลูกในพื้นที่ที่มีบริเวณแคบๆได้ แต่ควรตั้งไว้ในที่มีแสงแดดส่องตลอดทั้งวัน แต่หลังปลูกผู้ปลูกจะต้องขยันตัดแต่งก้านใบออกอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เหลือกาบใบหุ้มติดอยู่กับโคนกอหรือโคนต้นเป็นช่องไฟเท่าๆกัน จะทำให้ ลำต้นดูงดงามมาก

ประวัติความเป็นมาของแกงหัวเป้ง[แก้ไข]

ภาพที่ 5 แสดงลักษณะต้นเป้ง.jpg

ภาพที่ 5 แสดงลักษณะต้นเป้ง

         หลายคนอาจไม่เคยได้ยินชื่อ เป้งนา หรือหัวเป้งมาก่อน ซึ่งสมัยก่อนชาวบ้านจะนิยมนำหัวเป้งมาแกง เรียกว่า “แกงหัวเป้ง” หัวเป้งจะมีรสหวานอมขมเล็กน้อยเหมือนยอดมะพร้าวอ่อน แต่มีขนาดเล็กกว่ายอดมะพร้าวอ่อนมาก ต้นเป้งจะมีลักษณะคล้ายกาบหมากและกาบมะพร้าว แต่มีขนาดเล็กกว่ามาก ชาวบ้านจึงนิยมหัวเป้งมารับประทานเพราะสามารถนำมาประกอบอาหารได้ง่ายกว่าหมากหรือยอดมะพร้าว 
         "หัวเป้ง" จะนิยมขุดมาขายและรับประทานในช่วงเดือนมีนาคม-พฤษภาคมของทุกปีเท่านั้น เนื่องจากช่วงเดือนมีนาคมไฟจะไหม้ป่า จะไหม้ใบเป้ง  พอครึ่งเดือนจะแตกใบพันถ้าใบพันใหญ่หัวเป้งจะยิ่งอ่อนและมีรสชาติหวาน นอกจากหัวเป้งแล้วลูกเป้งก็ยังสามารถนำมารับประทานเป็นอาหารได้ ชาวบ้านจะนิยมรับประทานลูกเป้งแต่เปลือก(ในกรณีที่ลูกเป้งสุกแล้วเท่านั้น)แต่ถ้าลูกเป้งดิบจะสามารถรับประทานเม็ดเป้งข้างในได้ (สมาน บัวเผียน, 2562, มกราคม 30)

ข้อมูลการประกอบอาหาร[แก้ไข]

         หมู่บ้านหนองหินเตาปูน  ตำบลพรานกระต่าย อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

เครื่องปรุง[แก้ไข]

ภาพที่ 6 แสดงเครื่องปรุงที่ใช้ในทำแกงหัวเป้ง.jpg

ภาพที่ 6 แสดงเครื่องปรุงที่ใช้ในทำแกงหัวเป้ง

ตารางที่ 1 แสดงส่วนผสมที่ใช้ในการทำแกงหัวเป้ง

รายการ อัตราส่วน
หัวเป้ง 5 หัว (หั่นเป็นชิ้นๆ)
พริกแกง 3 ช้อนโต๊ะ *
น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ
น้ำมันพืช 2 ช้อนโต๊ะ
ผงชูรส 1 ช้อนชา
หมูสับ 200 กรัม
หอมซอย 4 หัว
ชะอม เล็กน้อย

ตารางที่ 2 แสดงส่วนผสมของน้ำพริกแกงเผ็ด

รายการ อัตราส่วน
ตะไคร้ 1 ต้น
ข่าหัน 3-4 ชิ้น
ผิวมะกรูด 1 ลูก
พริกแห้ง 15 เม็ด
กะปิ 1 ช้อนโต๊ะ
เกลือ ½ ช้อนโต๊ะ
กระเทียม 1 ½ หัว

ขั้นตอนการเตรียมหัวเป้ง[แก้ไข]

         1. คัดเลือกต้นเป้งที่มีลักษณะสูงและเติบโตเต็มที่
ภาพที่ 1 แสดงลักษณะต้นเป้งนา.jpg

ภาพที่ 7 แสดงต้นเป้งนาที่สามารถนำมาประกอบอาหารได้

ภาพที่ 2 แสดงลักษณะของใบเป้งนา.jpg

ภาพที่ 8 แสดงต้นเป้งนาที่สามารถนำมาประกอบอาหารได้

         2. ขุดหัวเป้ง 
ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา.jpg

ภาพที่ 9 แสดงการขุดหัวเป้งนา

ภาพที่ 10 แสดงการขุดหัวเป้งนาโดยชาวบ้านในพื้นที่.jpg

ภาพที่ 10 แสดงการขุดหัวเป้งนาโดยชาวบ้านในพื้นที่

         3. ปลอก 
ภาพที่ 11 แสดงลักษณะกลุ่มหัวเป้งนาก่อนแยกออกเป็นหัว.jpg

ภาพที่ 11 แสดงลักษณะกลุ่มหัวเป้งนาก่อนแยกออกเป็นหัว

ภาพที่ 12 แสดงการปลอกหัวเป้งนา.jpg

ภาพที่ 12 แสดงการปลอกหัวเป้งนา

         4. หัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร
ภาพที่ 7 แสดงหัวเป้งนา.jpg

ภาพที่ 13 แสดงหัวเป้งนาที่พร้อมใช้ในการประกอบอาหาร

ขั้นตอนการปรุง[แก้ไข]

         1. ตำพริกแกงโขลกให้แหลก
         2. ละลายพริกแกงในน้ำ
ภาพที่ 8 แสดงพริกแกงที่ใช้ในการทำ.jpg

ภาพที่ 14 แสดงพริกแกงที่ใช้ในการทำแกงหัวเป้ง

         3. ตั้งน้ำมันให้เดือดแล้วใส่หอมแดงซอยลงไปแล้วตามด้วยพริกแกงลงไปผัดให้เข้ากัน 
ภาพที่ 9 แสดงการเจียวหอมแดงในกระทะ.jpg

ภาพที่ 15 แสดงการเจียวหอมแดงในกระทะ

ภาพที่ 10 แสดงการนำพริกแกงลงไปผัดร่วมกับหอมแดง.jpg

ภาพที่ 16 แสดงการนำพริกแกงลงไปผัดร่วมกับหอมแดง

         4. ใส่หมูลงไปผัดกับพริกแกงรอจนหมูสุก
ภาพที่ 11 แสดงการนำเนื้อหมูเข้าไปผัดกับพริกแกงและหอมแดง.jpg

ภาพที่ 17 แสดงการนำเนื้อหมูเข้าไปผัดกับพริกแกงและหอมแดง

         5. ใส่หัวเป้งและชะอมลงไปคนให้เข้ากันและรอสุก
ภาพที่ 12 แสดงการนำหัวเป้งและชะอม.jpg

ภาพที่ 18 แสดงการนำหัวเป้งและชะอมเข้าไปพัดกับพริกแกงและหอมแดงจนสุก

         6. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ
ภาพที่ 13 แสดงแกงหัวเป้งที่ผ่านกระบวนการปรุงจนสุกพร้อมรับประทาน.jpg

ภาพที่ 19 แสดงการนำหัวเป้งและชะอมเข้าไปพัดกับพริกแกงและหอมแดงจนสุก

         การเสิร์ฟ/การรับประทานอาหาร
         ชาวบ้านส่วนมากจะรับประทานคู่กับข้าวสวย หรือเป็นกับแก้มกินกับอย่างอื่นก็ได้
ภาพที่ 20 ข้าวสวยพร้อมรับประทาน.jpg

ภาพที่ 20 ข้าวสวยพร้อมรับประทาน

*ข้อแนะนำ เมื่อซื้อหัวเป้งมาควรนำมาประกอบอาหารเลย เพราะว่าถ้าแช่ไว้ในตู้เย็นนาน 3-4 วัน จะทำให้หัวเป้งมีรสชาติจืด เนื่องจากหมู่บ้านคลองบางทวน ตำบลหนองปลิง  อำเภอเมือง มีการนำหัวเป้งมาแกงเป็นกับข้าว เราจึงนำมาเปรียบเทียบกันว่าจะมีการประกอบอาหารเหมือนหรือแตกต่างจากหมู่บ้านหนองหินเตาปูน ตำบลพรานกระต่าย มากน้อยเพียงใด

ตารางที่ 3 แสดงเครื่องปรุงสำหรับใช้ทำแกงหัวเป้ง

รายการ อัตราส่วน
หมูสันสามชั้น 200 กรัม
หัวเป้ง 8 หัว (จะหั่นเป็นชิ้นๆหรือสับก็ได้)
พริกแกง 2 ช้อนโต๊ะ *
น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ
น้ำเปล่า 2 ถ้วยตวง
ผงชูรส 1 ช้อนชา
กะทิ 1 กล่องกลาง

ตารางที่ 4 แสดงส่วนผสมพริกแกงสำหรับทำแกงหัวเป้ง

รายการ อัตราส่วน
ตะไคร้ 1 ต้น
ข่าหัน 3-4 ชิ้น
ผิวมะกรูด 1 ลูก
พริกแห้ง 15 เม็ด
กะปิ 1 ช้อนโต๊ะ
เกลือ ½ ช้อนโต๊ะ
กระเทียม 1 ½ หัว
         ขั้นตอนการปรุง
         1. ผัดพริกแกงกับกะทิรอให้เดือด
         2. เอาหมู 3 ชั้นใส่ลงไปรอจนหมูสุก
         3. เทกะทิลงไปไห้มีน้ำ ชิมรสชาติที่เราต้องการแล้วเทกะทิลงไปอีก
         4. เมื่อหมูสุกและรสชาติได้ที่แล้ว จึงใส่หัวเป้งลงไป
         5. ตักใส่จานพร้อมเสิร์ฟ 
         จากข้อมูลของทั้ง 2 พื้นที่จะเห็นได้ว่า การปรุงแกงหัวเป้งนั้นมีลักษณะ ขั้นตอน เครื่องปรุงและวิธีการทำที่คล้ายคลึงกันขึ้นอยู่กับวัตถุดิบและรสนิยมในการปรุงอาหารแต่ละพื้นที่เป็นหลักนอกจากนั้นแล้วยังแสดงให้เห็นว่า หัวเป้งเป็นพืชที่ได้รับการยอมรับจากชาวบ้านในการนำมาปรุงเป็นอาหารอย่างแพร่หลาย ไม่ได้เฉพาะในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งเท่านั้น

ข้อมูลการสำรวจ[แก้ไข]

วันเดือนปีที่สำรวจ[แก้ไข]

         วันพุธ ที่ 30 เดือน มกราคม พ.ศ.2562  ณ หมู่บ้านลานกระทิง ตำบลวังควง อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

วันปรับปรุงข้อมูล[แก้ไข]

         วันจันทร์ ที่ 18 เดือน กุมภาพันธ์ พ.ศ.2562

ผู้ควบคุมการสำรวจ[แก้ไข]

         อาจารย์วีรวรรณ  แจ้งโม้
         อาจารย์วิษณุเดช  นันไชยแก้ว
         อาจารย์ชูเกียรติ  เนื้อไม้

ผู้สำรวจข้อมูล[แก้ไข]

         นางสาวอารยา  สามเอื้อย 
         นางสาวจิตรา  บุญแสง
         นางสาวมณี  บัวเผียน
         นางสาวกิ่งกาญ  รักสิงห์

คำสำคัญ(Tag)[แก้ไข]

         เป้งนา, หัวเป้ง, ไม้กวาดใบเป้ง, กำแพงเพชร, พรานกระต่าย