ฐานข้อมูล เรื่อง ระบำพุทธบูชา

ข้อมูลทั่วไป

ชื่อการแสดง

         ระบำพุทธบูชา - นบพระมาฆ-ปุรณมี

ชื่อเรียกอื่น ๆ

         ระบำพุทธบูชา  ระบำนบพระ –มาฆ-ปุรณมี

ประเภทการแสดง

         - เป็นการแสดงสร้างสรรค์เพื่อใช้ในงานประเพณีเพื่อเป็นอัตลักษณ์จังหวัดกำแพงเพชร
         - เพื่อใช้ในโอกาสเผยแพร่ศิลปะและวัฒนธรรมระดับชาติ และระดับนานาชาติ

โอกาสที่ใช้ในการแสดง

         - ใช้ในโอกาสพิธีเปิดงานประเพณีนบพระ-เล่นเพลง
         - ใช้ในโอกาสการแสดงเวทีงานเทศกาลของจังหวัดกำแพงเพชร

ผู้คิดค้น

         - ประพันธ์เพลงโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ชัชชัย พวกดี
         - ท่ารำ โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์เยาวลักษณ์ ใจวิสุทธิ์หรรษา

สถานที่ริเริ่ม/สถานที่จัดแสดง

         - อุทยานประวัติศาสตร์จังหวัดกำแพงเพชรเมืองมรดกโลก
         - วัดพระบรมธาตุเจดีย์หลวง นครชุม จังหวัดกำแพงเพชร
         - งานศิลปวัฒนธรรมอุดมศึกษา จังหวัดเชียงใหม่
         - งานศิลปวัฒนธรรมอุดมศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย	
         - แสดงเวทีกลางประเพณีนบพระ-เล่นเพลง		

ข้อมูลการแสดง

         ระบำพุทธบูชาเป็นการแสดงที่ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อใช้ในโอกาสต่าง ๆ และสามารถนำไปประกอบการแสดงในงานประเพณีนบพระ-เล่นเพลงได้

ประวัติความเป็นมา

         ระบำพุทธบูชา-มาฆ-ปรุณมี มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการแสดงในงานประเพณีนบพระ-เล่นเพลงวันเพ็ญเดือนสามหรือวันมาฆบูชา วิธีดำเนินการใช้หลักการสร้างสรรค์โดยยึดหลักการสร้างสรรค์ระบำชุดใหม่ที่มีองค์ประกอบของการแสดงระบำ  การออกแบบท่ารำ การออกแบบเครื่องแต่งกาย การทำเพลงและดนตรีประกอบกการแสดง การแปรรูปแบบแถว อุปกรณ์ประกอบการแสดง การคัดเลือกนักแสดง ในการดำเนินการได้ศึกษาท่าหลักจากท่ารำพื้นฐาน รำแม่บท รำเพลงช้าเพลงเร็วและมีท่าประดิษฐ์ขึ้นใหม่เพื่อให้เป็นท่าเฉพาะในชุดการแสดงเช่น ท่ารำบูชาไหว้พระโดยเลียนแบบท่ามาจากภาพรูปปั้นนางรำที่ปรากฏให้พิพิธภัณฑ์สถานจังหวัดกำแพงเพชร เครื่องแต่งกายได้เลียนแบบมาจากภาพแกะสลักของรูปปั้นนางรำ บางส่วน การแปรรูปแถวให้เกิดความงามและเปลี่ยนแปลงสายตาผู้ชม ในการแสดงชุดนี้ได้แบ่งการแสดงออกเป็นสองช่วง ช่วงที่หนึ่งเป็นการเกริ่นนำเพื่อบูชาพระไตรรัตน์มีบทร้องกำกับในการแสดงและตีภาษาท่าตามบทร้อง ช่วงที่สองเป็นการแสดงตามทำนองเพลงที่กำหนดไว้มีท่อนช้าและเร็วตามลำดับลักษณะ การแสดงของกระบวนท่ารำได้ประดิษฐ์ขึ้นให้สอดคล้องกับทำนองเพลงและมีความหมายชองท่ารำในการบูชาพระรัตนตรัย
         การสร้างสรรค์ระบำชุดนี้สามารถนำไปใช้เพื่อการแสดงในพิธีเปิดงานนบพระ-เล่นเพลง และสามารถนำไปใช้แสดงในโอกาสต่าง ๆ ได้และยังเป็นการแสดงชุดหนึ่งที่เป็นการสืบสานนาฏศิลป์ไทยและยังเป็นการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรมของไทยได้อีกทางหนึ่งด้วย

อุปกรณ์ประกอบ

ภาพที่ 1 พานดอกบัวบูชา อุปกรณ์ประกอบการแสดง

         ใช้พานพุ่มดอกบัวบูชา การบูชาพระพุทธเจ้ามีอยู่ 2 วิธี คือ			
         - อามิสบูชา คือ การบูชาด้วยสิ่งของ อันได้แก่ ดอกไม้ ธูป เทียน ภัตตาหาร คาว หวาน สิ่งที่เป็นวัตถุทั้งปวงเป็นการเสียสละ ฝึกตนให้รู้จักการแบ่งปัน การบริจาค และการให้ทาน
         - ปฏิบัติบูชา คือการบูชาด้วยการกระทำ ด้วยการประพฤติปฏิบัติ ลงมือกระทำจริง ปฏิบัติจริง ทั้งทางกาย วาจา และที่สำคัญที่สุด คือ ทางใจ ทางจิตวิญญาณ

ขั้นตอน/วิธี/กระบวนการ

         - เก็บรวมรวมข้อมูลจากเอกสาร
         - ศึกษาข้อมูลงานประเพณีนพระ-เล่นเพลงโดยการสัมภาษณ์ นายรุ่งธรรม ศรีวรรธศิลป์
         - ประพันธ์เพลง
         - ออกแบบท่ารำ
         - ออกแบบเครื่องแต่งกาย
         - คัดเลือกนักแสดง
         - ฝึกซ้อม
         - ออกแสดง 

ท่าทางการแสดงจำเพาะ

         - การศึกษาและกระบวนการสร้างสรรค์ 
         - ท่ารำ ประดิษฐ์ท่ารำโดยใช้ท่ารำในท่ารำแม่บท และภาษาท่าทางนาฏศิลป์ มาร้อยเรียงให้สอดคล้องและมีความหมายในการสักการบูชาพระพุทธศาสนา เพื่อให้เกิดความงามตามลักษณะนาฏศิลป์ไทย    
         - ท่ารำพิเศษ โดยแกะท่ารำมาจากรูปปั้นที่ปรากฏในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจังหวัดกำแพงเพชร ท่าไหว้ ท่าภมรเคล้า

ข้อมูลผู้แสดง

         นักศึกษาชมรมนาฏศิลป์และการละคร มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร

เพศผู้แสดง

         ใช้นักแสดงหญิงล้วน

จำนวนผู้แสดง

         บนเวที  จำนวน 8 คน 10 คน  
         โดยแสดงกลางแจ้ง ณ วัดพระบรมธาตุในพิธีเปิดงานประเพณี นบพระ-เล่นเพลง ประจำปี 2561 จำนวน 3,365 คน และปี 2562 จำนวน 665  คน  

ลักษณะผู้แสดง

         นิยมใช้นักแสดงเป็นสุภาพสตรี

การแต่งกายผู้แสดง/เครื่องประดับ

         - นายรุ่งธรรม ศรีวรรธนศิลป์
         - ผู้ช่วยศาสตราจารย์เยาวลักษณ์ ใจวิสุทธิ์หรรษา
         แนวคิดการออกแบบเครื่องแต่งกาย เนื่องจากการแสดงเป็นการบูชาพระรัตนตรัย จึงมีความสงบ การออกแบบจึงเลือกให้มีสีนวลตา เย็นตา ลักษณะคล้ายชุดไทยจีบหน้านาง แต่ตกแต่งให้ดูแปลกตา ห้อยด้วยชายผ้าจีบหนึ่งชิ้น ใส่เสื้อสีครีม คอปิดมิดชิด มีแขนเพื่อให้เกิดความสุภาพเรียบร้อย เพราะแสดงที่วัดวาอาราม ประดับด้วยเครื่องประดับพองาม 

ภาพที่ 2 การแต่งกายผู้แสดง

ภาพที่ 3 การแต่งกายผู้แสดง

ข้อมูลเพลง/ดนตรี

         เพลงแต่งขึ้นใหม่โดยใช้เพลงสาธุการ (สาธุการเปิดโลก) เป็นโครงสร้างของเพลง
แนวคิดในการประพันธ์เพลง 
         ระบำชุดนี้เป็นการแสดงความเคารพและบูชาพระรัตนตรัย  นบไหว้พระซึ่งในการประกอบพิธีทางศาสนาได้นำเพลงสาธุการมาบรรเลงในการไหว้และเคารพบูชาใช้ได้กับศาสนาพุทธและศาสนาพราหมณ์ ผู้ประพันธ์ได้นำช่วงเพลงสาธุการเปิดโลกมาประพันธ์เป็นโครงสร้างของเพลง 
         จากการสัมภาษณ์ผู้ช่วยศาสตราจารย์ชัชชัย  พวกดี ได้เล่าให้ฟังว่าการต่อเพลงสาธุการอย่างถูกต้อง จะทราบว่าในเพลงสาธุการจะมีวรรคพิเศษอยู่วรรคหนึ่งเรียกว่า “พระเจ้าเปิดโลก” วรรคพระเจ้าเปิดโลกนี้ ได้นำมาประพันธ์เพลง ระบำพุทธบูชาเป็นโครงสร้างของเพลงระบำพุทธบูชา “นบพระ-มาฆปุรณมี”
         อัตราจังหวะเพลง เป็น 2 ชั้น ท่อน 1 และท่อน 2
         อัตราจังหวะเพลงชั้นเดียว ท่อน 1 และท่อน 2
โน้ตเพลงพุทธบูชา “นบพระ – มาฆปุรณมี”
         ประพันธ์โดย ชัชชัย  พวกดี

2 ชั้น/ท่อน 1 ---ท ---รํ -ล-ท -รํ-- ซํมํรํท -รํ-- -ทรํล ทลซม

---

-ท-ล -ซ-ล -ท-รํ -ททท รํมํ-รํ -ร-ม -ซ-ล

---ล -ล-ล -มํรํท -ล-ซ ---ร ---รํ --ซํมํ รํท-ล ---ล -ล-ล -ร-ม -ซ-ล ---- -ซ-ม ซมลซ -ม-ร

ท่อน 2

รํรํมรํ ทรํมํล (รํรํมํรํ ทรํมํล) ลลทล ซลทม (ลลทล ซลทม) --มม ซมนทฺ --ซซ ลซมร --ลล ทลซม มํรํทล ---- ---ล -ล-ล -มํรํท -ล-ซ --รํรํ รํรํ-ดํ ดํดํ-ท ทท-ล ---ล -ล-ล -ร-ม -ซ-ล ---- -ซ-ม ซมลซ -ม-ร

ชั้นเดียว/ท่อน 1

-รรร -มํ-รํ -ทรํล ทลซม -มมม -ซ-ม -ล-ม -ซ-ล -ลลล ซลทรํ -มํ-รํ -ท-ล ทลซม ซล-- ซมลซ -ม-ร

ท่อน 2

รํรํมรํ ทรํมํล (ลลทล ซลทม) ลลทล ซลทม (มมซม รมซล) --ลล ทลซม --มม รมซล --รม ซล-- ซมลซ -ม-ร

เครื่องดนตรีประกอบด้วยใช้วงโบราณ ปี่ใน 1 เลา ฆ้องใหญ่ 1 วง ซอสามสาย 1 คัน ตะโพน 1 ใบ ฉิ่ง 1 คู่ กระจับปี่ 1 ตัว กรับพวง 1 คู่ 13.4.1. เพลงที่ใช้ในการแสดง - เพลงสาธุการเปิดโลก

13.4.2. เนื้อร้อง/ทำนอง คำร้อง เพลงระบำพุทธบูชา “นบพระ-มาฆปุรณมี” นบพระมาฆะฤกษ์ อมรเบิกทุกสถาน โบราณเก่าเล่าตำนาน น้อมสักการพระศาสดา ถึงพร้อมพระไตรรัตน์ เจิดจำรัสพระพุทธา เป็นเอกพระศาสดา ทั่วโลกาสรรเสริญคุณ ด้วยเดชสักการะ พลวะช่วยนำหนุน นบพระบูชาคุณ จงถึงพร้อมบูชาเทอญฯ อาจารย์อนุลักษณ์ อาสาสู้ 13 กุมภาพันธ์ 2559

13.4.3. ผู้แต่งเพลง เนื้อร้อง/ทำนอง - ผู้ช่วยศาสตราจารย์ชัชชัย พวกดี 13.4.4. เครื่องดนตรีประกอบ - วงปี่พาทย์เครื่องคู่ - วงเครื่องสายโบราณ

13.5. ข้อมูลการสำรวจ 13.5.1. แหล่งอ้างอิงเอกสารอ้างอิง - ฉันทนา เอี่ยวสกุล. ศิลปะการออกแบบท่ารำ(นาฏศิลป์สร้างสรรค์)กรุงเทพมหานคร:บริษํทบพิธการพิมพ์,2554 - เยาวลักษณ์ ใจวิสุทธิ์หรรษา. ระบำชากังราว.เชียงใหม่:โรงพิมพ์เอสทีฟิล์มแอนด์แพลท,2555 - สุรพล วิรุฬรักษ์.นาฏยศิลป์รัชกาลที่ 9 กรุงเทพมหานคร:สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2549 หลักสูตรปริญญาศิลปะศาสตร์หมาบัณฑิต สาขานาฏศิลป์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2549 13.5.2. วันเดือนปีที่สำรวจ - ปี พ.ศ 2550-2560 13.5.3. วันปรับปรุงข้อมูล - ปี พ.ศ. 2561 13.5.4. ผู้สำรวจข้อมูล - ผู้ช่วยศาสตราจารย์เยาวลักษณ์ ใจวิสุทธิ์หรรษา

ระบำพุทธบูชา - นบพระมาฆ-ปุรณมี

การพัฒนาเครื่องแต่งกายเพื่อใช้ในการแสดงระบำพุทธบูชาปุรณมี เพื่อใช้แสดงบูชาพระสารีริกธาตุ ณ วัดพระบรมธาตุเจดีย์หลวง