เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยเรื่องอุทยานประวัติศาสตร์ของไทย : ศึกษาเปรียบเทียบกรณี อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรและอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา

Abstract

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1.เพื่อศึกษาผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องกับอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรและอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา และ 2.เพื่อศึกษาเปรียบเทียบกรณีการได้ประโยชน์และเสียประโยชน์ของผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียในอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรและอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลจากเอกสารชั้นต้นและเอกสารชั้นรอง การเข้าสังเกตการณ์ในพื้นที่ ตรวจสอบข้อมูลด้วยการวิพากษ์ภายนอกและวิพากษ์ภายใน ผลการวิจัยพบว่า มีผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องคือ (1) บุคคลระดับสูง (2) หน่วยงานราชการและ (3) หน่วยงานภาคเอกชนและประชาชน เมื่อเปรียบเทียบกรณีการได้ประโยชน์และเสียประโยชน์ของผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียพบว่า (1) บุคคลระดับสูงมีบทบาทนำและมีการได้ประโยชน์ตรงกันในทั้งสองพื้นที่ แตกต่างกันตรงที่มีการเริ่มอนุรักษ์โบราณสถานในพื้นที่พระนครศรีอยุธยาก่อน และก็ได้มีการเก็บโบราณวัตถุจากพื้นที่กำแพงเพชรเข้ามาเก็บรักษาไว้ยังกรุงเทพมหานครชั่วคราวเพื่อหลีกเลี่ยงการเสียประโยชน์จากการลักลอบขุดค้นโบราณวัตถุ (2) กรมศิลปากรเป็นหน่วยงานราชการที่มีความรับผิดชอบหลักเรื่องการอนุรักษ์โบราณสถานทั้งสองพื้นที่ แตกต่างกันตรงที่กรมศิลปากรมักเสียประโยชน์ให้ผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยามากกว่าพื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร โดยเฉพาะกับหน่วยงานราชการอื่นๆ เนื่องจากต่างฝ่ายต่างมีอำนาจและใช้อำนาจบริหารจัดการพื้นที่ทับซ้อนกัน จึงเกิดปัญหาความขัดแย้งขึ้น และ (3) หน่วยงานภาคเอกชนและประชาชนในพื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยามักจะมีประเด็นตอบโต้กับกรมศิลปากร เนื่องจากเป็นพื้นที่ทับซ้อนระหว่างโบราณสถานกับสิ่งปลูกสร้าง จึงมีผู้คนอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น  ในขณะที่พื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรส่วนใหญ่เป็นเมืองร้างจึงไม่ค่อยมีผู้คนเข้ามาอาศัยอยู่ กรมศิลปากรจึงดำเนินงานได้อย่างเป็นอิสระ