กฎอนามัยระหว่างประเทศ พ.ศ. 2548 กรณีไวรัสโคโรนา 2563

Abstract

Public Health Emergency of International Concern (PHEIC) หรือภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศ หมายถึง สถานการณ์ที่ร้ายแรง ไม่ปกติ หรือคาดไม่ถึง หลังจากไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ปรากฏขึ้นในจีนเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2562 เชื้อก็แพร่กระจายอย่างรวดเร็วจนตอนนี้มีผู้ติดเชื้อในจีนมากกว่า 8,000 ราย ขณะที่ WHO ระบุว่า มีผู้ติดเชื้อ 98 รายอยู่ประเทศอื่นๆ อีก 18 ประเทศ ขณะที่ผู้เสียชีวิตอยู่ที่ 170 รายทั้งหมดอยู่ในจีน องค์การอนามัยโลก (WHO) ประกาศในวันพฤหัสบดีที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2563 ให้ ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 เป็นภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศแล้ว หลังจากไวรัสมรณะตัวนี้ยังคงแพร่กระจายไปยังต่างประเทศอย่างต่อเนื่อง การประกาศภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยครั้งนัก โดยทั่วไปแล้ว WHO จะใช้ความระมัดระวังในการประกาศ PHEIC แต่ละครั้ง โดยพิจารณาถึงความเสี่ยงทางเศรษฐกิจและผลกระทบต่ออุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น การท่องเที่ยว ทั้งนี้ หลักเกณฑ์ของ WHO จะหลีกเลี่ยงการแทรกแซงการเดินทางและการค้าระหว่างประเทศโดยไม่จำเป็น โดยเจตนารมณ์และขอบเขตของกฎอนามัยระหว่างประเทศ พ.ศ. 2548 ประกอบด้วยนวัตกรรมต่าง ๆ ที่สำคัญ ได่แก่ การมีขอบเขตของงานที่ไม่จำกัดเฉพาะโรคหรือวิธีการติดต่อ แต่ครอบคลุมสภาพการเจ็บป่วยหรืออาการป่วยไม่ว่าจะเป็นแหล่งกำเนิดจากที่ใด หรือสาเหตุใดก็ตามที่เป็นอันตรายต่อมนุษยชาติ ดังนั้น เชื้อไวรัสโคโรนาที่ระบาดในจีนและยังระบาดหนักไปยังอีกหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยถือว่าเป็นภาวะอันตรายที่ติดต่อระหว่างสัตว์และมนุษย์ มนุษย์และมนุษย์ด้วยกันเองอย่างน้อยใน 3 ประเทศนอกเหนือจากจีน ได้แก่ ญี่ปุ่น, เยอรมนี และเวียดนาม จะเห็นได้ว่าการประกาศภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศมีกฎหมายประกาศใช้แต่ยังไม่มีขอบเขตเรื่องการกำหนดระยะเวลาประกาศ การแจ้งข้อมูลข่าวสาร หรือการสื่อสารให้ประชาชนทราบได้อย่างรวดเร็วของ WHO รวมถึงประเด็นเรื่องจุดประสานกฎอนามัยขององค์การอนามัยโลกกำหนดเพียงให้มีการประสานกับกฎอนามัยระดับชาติภายใน 24 ชั่วโมง แต่ไม่ได้มีจุดประสานระดับชุมชนซึ่งถือเป็นจุดสำคัญที่สามารถยับยั้งการแพร่ระบาดของโรคไวรัสโคโรนา