พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ วัดบางกำแพงเพชร

บทนำ

         วัดบางสร้างขึ้นตั้งแต่ราว ปี พ.ศ.2420 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ประมาณ ปี พ.ศ.2430 โดยถือเป็นวัดที่อายุเก่าแก่อีกแห่งของจังหวัดกำแพงเพชร ภายในวัดมีพระพุทธที่ศักดิ์สิทธิ์และมีอายุเก่าแก่เป็นที่เคารพของชาวจังหวัดกำแพงเพชรหลายองค์ แต่ที่มีความเด่นและเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่คนกำแพงเพชร ได้แก่ หลวงพ่อสุโขทัย หลวงพ่อเพชร และพระกำแพงซุ้มกอ โดยแต่ละองค์มีประวัติความเป็นมาดังนี้
         1. หลวงพ่อสุโขทัย (หลวงพ่อใหญ่) พระประธานในอุโบสถ พระนามว่าหลวงพ่อสุโขทัย เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปสำคัญของวัดบางเป็นพระพุทธรูปที่ได้รับการยกย่องว่ามีความงดงามถึงที่สุดมีพุทธลักษณะงดงาม อ่อนช้อยจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ให้ข้อมูลว่า สุโขทัยมีความเจริญรุ่งเรืองมากที่สุดคือ สมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช แห่งราชวงศ์พระร่วง ไม่ว่าจะเป็นด้านการปกครอง พระองค์ก็สามารถขยายอาณาเขตอย่างกว้างขวางไปจนถึงมลายู หลวงพ่อสุโขทัยวัดบาง มีหลักฐานที่ไม่ชัดเจน 
         หลวงพ่อสุโขทัย วัดบางกำแพงเพชร เคยประดิษฐานที่วัดกุฏิพงษ์ ปัจจุบันคือธนาคารกรุงศรีอยุธยา เจ้าอาวาสองค์แรกซึ่งก่อนหลวงพ่อธรรมมาธิมุตตมุนี (หลวงพ่อผิว) อัญเชิญมาประดิษฐานตอนสร้างโบสถ์ ซึ่งไม่มีหลักฐานใดชี้ชัดว่ามาจากที่ใดกันแน่ อย่างไรก็ตามหลวงพ่อสุโขทัยก็ยังเป็นพระพุทธรูปที่สำคัญและสวยงามของวัดบางเช่นเดียวกับหลวงพ่อเพชร
         2. หลวงพ่อเพชร พระพุทธรูปสมัยเชียงแสน ที่หล่อด้วยสัมฤทธิ์ขนาดใหญ่ที่สุด เท่าที่พบในเมืองกำแพงเพชร เก่าแก่สมัยเชียงแสน ที่เรียกกันว่า สิงห์หนึ่ง ซึ่งนับว่าไม่ได้เห็นกันได้ง่ายนัก พระพุทธรูปสมัยเชียงแสนได้รับอิทธิพลมาจาก พระพุทธรูปของอินเดียแบบปาละ  มีพุทธลักษณะที่อวบอ้วน พระพักตร์กลมสั้น พระหนุ (หะนุ) หรือคาง เป็นปุ่มยื่น เม็ดพระศกเป็นก้นหอยขนาดใหญ่ พระอุระนูนใหญ่ จีวรบางแนบไปกับพระวรกาย และที่สำคัญที่สุดคือ ชายสังฆาฏิพาดสั้นอยู่เหนือ ราวพระอุระ ด้านซ้าย ประทับ ปางมารวิชัย แบบขัดสมาธิเพชร งดงามมาก 
         3. พระกำแพงซุ้มกอ จัดเป็นพระที่สุดยอด และเอกของเมืองกำแพงเพชร เป็นพระที่อมตะ ทั้งพุทธศิลป์ และพุทธคุณถูกจัดอยู่ในชุดเบญจภาคีที่สูงสุดของพระเครื่องเมืองไทย พระกำแพงซุ้มกอ เป็นพระที่ทำจาก เนื้อดินผสมว่านและเกสรดอกไม้ พุทธลักษณะของพระซุ้มกอนั้นองค์พระประติมากรรม ในสมัยสุโขทัย นั่งสมาธิลายกนกอยู่ด้านข้างขององค์พระนั่งประทับอยู่บนบัวเล็บช้าง ขอบของพิมพ์พระจะโค้งมนลักษณะคล้ายตัว ก.ไก่ คนเก่า ๆ จึงเรียกว่า “พระซุ้มกอ” 

คำสำคัญ : วัดบาง, หลวงพ่อเพชร, หลวงพ่อสุโขทัย, พระซุ้มกอ, พระพุทธรูป, กำแพงเพชร, จังหวัดกำแพงเพชร

ประวัติและที่ตั้งวัดบาง

         วัดบาง สร้างขึ้นเป็นวัดนับตั้งแต่ราว พ.ศ.2420 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ประมาณ พ.ศ.2430 มีพระภิกษุอยู่จำพรรษา ปีละ 21 รูป สามเณร 8 รูป (ข้อมูลที่เก็บเมื่อนานมาแล้ว) ทางวัดได้เปิดสอนพระปริยัติธรรม พ.ศ.2515 เมื่อปี พ.ศ.2501 ทางราชการได้ประกาศรวม "วัดกุฎีพงษ์" ซึ่งเป็นวัดร้างเข้าเป็นวัดเดียวกับวัดบางอีกด้วย (พระสังฆาธิการ, 2563) ผู้พัฒนาและทะนุบำรุง วัดบางกำแพงเพชร โดย พระธรรมาธิมุตนี (ผิว จ.นทสโร) เจ้าอาวาสองค์แรก และยังเป็นผู้ที่นำหลวงพ่อเพชรและหลวงพ่อสุโขทัย มาประดิษฐานในวัดบาง ในสมัยที่ท่านยังมีชีวิตอยู่

ภาพที่ 1 พระธรรมาธิมุตนี (ผิว จ.นทสโร) เจ้าอาวาสองค์แรก (พระสังฆาธิการ, 2563)

พระพุทธรูปสำคัญที่ประดิษฐานในวัดบาง

ภาพที่ 2 หลวงพ่อเพชร ประดิษฐานอยู่ด้านในวิหาร วัดบาง ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร

         กรุงศรีอยุธยาราชธานี	       บทกวีกล่าวขานหลายสมัย
   มรดกตกทอดให้สืบไป	       หลวงพ่อเพชรยิ่งใหญ่ไว้บูชา
   เป็นพระพุทธเชียงแสนสุโขทัย     แรกพบเมืองเชียงใหม่ศึกพม่า
   มีสององค์เล็กใหญ่ตระการตา      มวลประชาศรัทธาขอพรชัย
   องค์น้องประดิษฐานวัดท่าหลวง   ดั่งทรัพย์ทรวงพิจิตรพิสมัย
   หลวงพ่อเพชรองค์พี่ขนาดใหญ่    อัญเชิญไว้วัดบางเมืองกำแพง
   ทรัพย์สมบัติโบราณทรงคุณค่า     ศักดิ์ศรีอโยธยาที่แข็งแกร่ง
   บารมีพ่อเพชรสุดสำแดง             ประชาชนร่วมแรงจิตบูชา
         วิหารหลวงพ่อเพชร อำนวยการสร้างโดยพระธรรมาธิมุตนี พร้อมด้วยคณะกรรมการ ในระหว่างดำเนินการท่านได้มรณภาพเสียก่อน เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2524 ต่อมาพระอธิการตุ่น อินทโชโต เจ้าอาวาส   วัดบาง พร้อมคณะกรรมการชุดใหม่ ได้ดำเนินการก่อสร้างต่อ ณ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2526 แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 11 เมษายน 2528
         หลวงพ่อเพชร วัดบาง มาประดิษฐานที่เมืองกำแพงเพชร พระพุทธรูปสัมฤทธิ์สมัยเชียงแสนสิงห์หนึ่ง ที่งดงามที่สุด เมื่อราวสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (ครองราชย์ที่อยุธยาระหว่าง พ.ศ.2034 - 2072) โอรสสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ตามหลักฐานว่าประดิษฐานที่วัดตอม่อ นอกกำแพงเมืองกำแพงเพชร ตามตำนานว่าขุนแผนได้ยกกองทัพไปเชียงใหม่ ซึ่งเชียงใหม่รุกรานเมืองเชียงทองหรือจอมทองในปัจจุบัน ขณะยกกองทัพผ่านเมืองพิจิตร เจ้าเมืองพิจิตรสนิทสนมกับขุนแผนมาก จึงออกปากขอพระพุทธรูปที่มีศิลปะที่งดงามมาฝากด้วย เพื่อนำมาเป็นพระพุทธรูปประจำเมืองพิจิตร
         ลักษณะของหลวงพ่อเพชร (วัดบาง จังหวัดกำแพงเพชร) พระพุทธรูปสัมฤทธิ์สมัยเชียงแสน สิงห์หนึ่ง สังเกตได้จากผ้าที่พาดมาด้านหน้า ผ้าจะอยู่เหนือราวนม ส่วนสิงห์สอง (หลวงพ่อเพชร จังหวัดพิจิตร) ผ้าที่พาดจะอยู่ใต้ราวนม และสิงห์สาม ผ้าจะอยู่ตรงหน้าตัก 

ภาพที่ 4 หลวงพ่อเพชร (สิงห์หนึ่ง)

         หลังจากชนะศึกเชียงใหม่แล้ว ขุนแผนได้นำพระพุทธรูปที่งดงามจากเชียงทองหรือจอมทองมาสององค์ มีลักษณะเหมือนพระคู่แฝด มีขนาดเท่ากันต่างเพียงความสูงไม่กี่นิ้วเท่านั้น และได้นางลาวทองมาเป็นบรรณาการพระพุทธรูปนี้ มีขนาดหน้าตักกว้าง 2 ศอก 1 คืบ 6 นิ้ว สูงสามศอก 1 คืบ 1 นิ้ว
         เป็นพระพุทธรปูสมัยเชียงแสนสิงห์หนึ่งที่งดงามมาก ปางมารวิชัย ขัดสมาธิเพชร พระองค์อวบอ้วน พระอุระนูน ชายสังฆาฏิ อยู่บริเวณเหนือราวพระอุระ พระพักตร์กลมสั้น พระขนงโก่ง พระนาสกิงุ้ม พระโอษฐ์เล็ก พระหนุเป็นปมเส้น พระศกใหญ่ ฐานมีบัวรอง ทั้งบัวคว่ำและบัวหงาย งดงามอย่างที่สุดน่าอายุเกือบพันปี ขุนแผนได้ส่งข่าวไปยังเจ้าเมืองพิจิตรว่า ได้นำพระพุทธรูปที่ต้องการล่องลำน้ำปิงมา และฝากไว้ที่เจ้าเมืองกำแพงเพชร ทางพิจิตรจึงมารับหลวงพ่อเชียงแสน องค์น้องไปเรียกกันว่าหลวงพ่อเพชร ไปประดิษฐานไว้ที่วัดนครชุม ต่อมาได้อัญเชิญมาไว้ที่วัดท่าหลวง เมื่อปี พ.ศ.2442 เป็นพระคู่เมืองพิจิตรในปัจจุบัน ส่วนหลวงพ่อเพชรองค์พี่ประดิษฐานยังวัดตอม่อมาช้านาน ซึ่งเป็นวัดร้าง หลวงพ่อผิว พระธรรมาธิมุตมุนี เจ้าอาวาสวัดบาง ได้อัญเชิญมาไว้ที่วัดบาง แต่มิได้เปิดให้ผู้คนได้ชม เมื่อเกือบร้อยปีที่ผ่านมา หลวงพ่อเพชร วัดบาง หล่อด้วยโลหะทองสัมฤทธิ์ สามารถถอดออกเป็นชิ้นส่วนได้ มีแนวถอดให้เห็นหรืออาจถูกลักลอบทำลาย หลวงพ่อเพชร วัดบาง เป็นพระพุทธรูปที่ทรงคุณค่า และงดงามและศักดิ์สิทธิ์ที่สุดองค์หนึ่งในเมืองกำแพงเพชร และอาจกล่าวได้ว่าเก่าแก่ที่สุด ในบ้านเมืองกำแพงเพชร (สันติ อภัยราช, 2563)

ภาพที่ 5 หลวงพ่อสุโขทัย ประดิษฐานอยู่ด้านในอุโบสถ วัดบาง ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร

ประวัติหลวงพ่อสุโขทัย (หลวงพ่อใหญ่)

         หลวงพ่อใหญ่สมบัติทรงคุณค่า     บารมีสืบมาหลายสมัย
  ชากังราววัดบางประดับไว้		      เป็นศูนย์รวมจิตใจราษฎร
  พระมหากรุณาธิคุณ		              พระลิไทเกื้อหนุนดั่งพระพร
  หล่อพระพุทธบูชาเปรียบคำสอน           คลายทุกข์ร้อนราษฎรสุขร่มเย็น
  บารมีพ่อใหญ่สุดเกียรติก้อง	              ดุจดั่งทองที่ผ่องและส่องแสง
  วอนหลานรุ่นประชาชาวกำแพง            ผดุงรักษ์แข็งแกร่งให้สืบไป
         หลวงพ่อสุโขทัย พระประธานในอุโบสถ พระนามว่าหลวงพ่อสุโขทัย เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปสำคัญของวัดบางเป็นพระพุทธรูปที่ได้รับการยกย่องว่ามีความงดงามถึงที่สุดมีพุทธลักษณะงดงามอ่อนช้อย จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ให้ข้อมูลว่า สุโขทัยมีความเจริญรุ่งเรืองมากที่สุดคือ สมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช แห่งราชวงศ์พระร่วง ไม่ว่าจะเป็นด้านการปกครอง พระองค์ก็สามารถขยายอาณาเขตอย่างกว้างขวางไปจนถึงมลายู หลวงพ่อสุโขทัยวัดบาง มีหลักฐานที่ไม่ชัดเจน มี 2 ประเด็น ดังนี้