ฐานข้อมูล เรื่อง หินอ่อนพรานกระต่าย

ข้อมูลทั่วไป

ชื่อเรียก

         หินอ่อน, หินพรานกระต่าย, หินอ่อนกำแพงเพชร  

ชื่อเรียกอื่น ๆ

         -

คำอธิบาย

         ประวัติหินอ่อนพรานกระต่าย
         อำเภอพรานกระต่ายได้ มีการค้นพบหินคลุกเมื่อประมาณปี พ.ศ.2511 โดยบริษัทสว่างหินอ่อน ได้รับสัมปทานจากกรมทรัพยากรธรณี โดยดำเนินการโม่หินคลุกจำหน่ายที่บ้านเขาสว่าง หมู่ที่ 9 ตำบลพรานกระต่าย ต่อมาประมาณ ปี พ.ศ.2512 บริษัทสว่างหินอ่อน ได้ตรวจสอบพบว่าในหินคลุกที่โม่จำหน่ายนั้น มีหินอ่อนปะปนอยู่จึงได้ใช้เครื่องจักรขุดเจาะเข้าไปในแกนภูเขา จึงพบว่าด้านในภูเขามีหินอ่อนที่มีคุณภาพดีมีสีเขียว สีชมพูอมเทาสีเทา สีเขียวเหลือง สีขาวอมเทา โดยเฉพาะหินสีชมพูอ่อน สีสันสวยงาม ซึ่งมีแห่งเดียวในประเทศไทย
         สำหรับเหมืองหินอ่อนเขตเขาโทน ทิวเขาสว่าง ปัจจุบันมีเนื้อที่สัมปทาน 22 ไร่เศษ ดำเนินงานมาตั้งแต่ 5 ตุลาคม 2524 สามารถผลิตหินอ่อนสีชมพู สีงาช้าง สีขาว และสีเทา โดยที่หินอ่อนมีอายุประมาณ 300-400 ล้านปีเกิดจากการตกผลึกของหินปูนที่มีชั้นหินหนาประมาณ 150 เมตร หินอ่อน ของอำเภอพรานกระต่าย ที่มีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่วประเทศ ดังมีเรื่องที่ควรกล่าวถึงที่ว่า จังหวัดกำแพงเพชร เป็นจังหวัดหนึ่งที่สามารถผลิต หินอ่อนเพื่อการก่อสร้าง และประดิษฐ์เป็นสิ่งของต่างๆ ได้อย่างมากมาย หินอ่อนที่ผลิตที่อำเภอพรานกระต่ายจังหวัดกำแพงเพชร จัดเป็นหินอ่อนคุณภาพดี สีสันสวยงาม โดยหินอ่อนพรานกระต่ายส่วนมากจะเป็นสีชมพู สวยและแกร่ง มีความแข็งแกร่งที่สุด ขัดออกมาแล้วจะเงา สวยงามตามธรรมชำติของหินอ่อน ซึ่งมีแห่งเดียวในประเทศไทยปี ผลิตภัณฑ์หินอ่อนแรกที่ริเริ่มนำมาใช้จะเป็นหินปูพื้น ปูผนัง ต่อมาได้มีการนำหินอ่อนมาแกะสลัก กลึงเป็นรูปแบบต่างๆ จนกลายเป็นผลิตภัณฑ์จำหน่ายและเป็นสินค้าประจำอำเภอพรานกระต่าย ทั้งนี้ในเดือนกันยายน 2544 ได้มีการรวมกลุ่มและจัดตั้งเป็นสหกรณ์หินอ่อนเพื่อพัฒนาศักยภาพการผลิตและการจัดจำหน่าย โดยมีการบริหารด้านการตลาด การผลิต และเงินทุน นอกจากนั้นยังมีผู้ประกอบการและ SMEs ที่ไม่ได้เป็นสมาชิกสหกรณ์
         หลายคนอาจจะสงสัยว่า หินอ่อน คือ อะไร?หินอ่อน เป็นหินที่ถูกแปรสภาพมาจากหินปูน หรือโดโลไมต์มีเนื้อเเน่น ประกอบด้วยแคลเซียมคาร์บอเนตที่ตกผลึกเป็นแคลไซต์โดยกว่าจะมาเป็นหินอ่อนได้นี้ต้องผ่านการสะสมทับถมกัน และผ่านระยะเวลาอันยาวนาน หากจะอธิบายให้เห็นภาพชัด ๆ ก็คือ ให้นึกภาพการสะสมทับถมกันจนเกิดเป็นภูเขาใหญ่ ๆ หรือเกิดจากที่มีแมกม่าไหลออกมาถูกหินที่ได้สะสมกันไว้นี้ ด้วยความร้อนของแมกม่าทำให้แคลเซียมคาร์บอเนตละลาย แล้วตกผลึกเกิดเป็นหินอ่อนขึ้นมา
         หินอ่อนของอำเภอพรานกระต่าย ที่มีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่วประเทศ ดังมีเรื่องที่ควรกล่าวถึงที่ว่า จังหวัดกำแพงเพชรเป็นจังหวัดหนึ่งที่สามารถผลิตหินอ่อนเพื่อการก่อสร้างและประดิษฐ์เป็นสิ่งของต่าง ๆ ได้อย่างมากมาย หินอ่อนที่ผลิตที่อำเภอพรานกระต่ายจังหวัดกำแพงเพชร จัดเป็นหินอ่อนคุณภาพดี สีสันสวยงาม  
         แหล่งหินอ่อนที่สำคัญในจังหวัดกำแพงเพชร อยู่ที่อำเภอพรานกระต่าย บริเวณทิวเขา สว่างอารมณ์ เขาเขียว และเขาโทน ในทางธรณีวิทยา จัดว่าหินอ่อนที่เขาสว่างอารมณ์ มีอายุประมาณ 300– 400 ล้านปี เป็นหินปูนที่ตกผลึกใหม่อาจเรียกว่า หินอ่อนในแง่การค้า เขาสว่างอารมณ์ ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของตลาดพรานกระต่าย ลักษณะเป็นภูเขายอดแหลม มีผาชันเช่นเช่นเดียวกับหินปูนทั่วไป ประกอบด้วยหินปูนตกผลึกใหม่ โดยทั่วไปมีชั้นหนาสีขาว สีเทาอ่อน สีเทาแก่ปานกลาง ชั้นหินทั้งหมดหนาประมาณ 150 เมตร ในปัจจุบันรัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมการทำเหมืองหินอ่อน ในจังหวัดกำแพงเพชร โดยการให้สัมปทาน การทำเหมืองหินอ่อนในเขตเขาโทน อันเป็นภูเขาลูกหนึ่งในทิวเขาสว่าง ให้ประทาน บัตร ลงวันที่ 8 ตุลาคม 2524

ภาพที่ 1 หินอ่อนที่ขุดพบ ของอำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

         หินอ่อนที่เขาโทนมีคุณสมบัติเด่น คือผิวเป็นมัน มีสีเทาและขาว อมชมพู มีวิธีการผลิตโดยเริ่มจาก       
         1. ระเบิดปรับหน้าเหมืองหินอ่อน เพื่อเตรียมการทำหินบล็อก   
         2. ใช้ลวดตัด หินอ่อนในแนวตั้ง โดยมีน้ำหล่อเลี้ยงขณะตัด    
         3. ทำการเคลื่อนหินไปสู่ โรงงานแปรรูป หินอ่อน เพื่อแปรรูปในลักษณะต่าง ๆ  
         4. ชิ้นหินอ่อนที่ผ่านการแปรรูปแล้ว จะถูกลำเลียงไปผ่านเครื่องขัดผิว แล้วนำไปแยกสี ลวดลาย ขนาด ออกเป็นกลุ่มเตรียมไว้สำหรับการจัดส่งตามลูกค้าเสนอ  สำหรับเศษหินอ่อนจากการแปรรูป จะนำไปผลิตเป็นหินเกล็ด เพื่อใช้ทำแผ่นหินขัด ใช้เป็นกระเบื้องปูพื้น เป็นการนำทรัพยากรธรรมชาติ หินอ่อน มาใช้อย่างคุ้มค่าที่สุด การผลิตหินอ่อนที่อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร จึงเป็นอาชีพเด่นที่สุดอาชีพหนึ่งของจังหวัดกำแพงเพชร ที่นำรายได้มาสู่จังหวัด จำนวนมากหินอ่อนของเรา มีมาตรฐานการผลิต ที่พัฒนาแล้ว ทัดเทียมหรือบางอย่างอาจล้ำหน้าต่างชาติ ผลิตภัณฑ์หินอ่อนที่มีชื่อเสียงของอำเภอพรานกระต่าย จัดเป็นสินค้าของชุมชน อาทิ ช้างแกะสลัก โคมไฟ ที่ทับกระดาษ บาตรพระ แจกัน ศาลเจ้า นาฬิกาตั้งโต๊ะ โต๊ะ เก้าอี้ จานแก้ว ถังแช่ไวน์ และของแต่งบ้านจำนวนมาก

ภาพที่ 2 หินอ่อนสีชมพู ของอำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

สถานที่

ภาพที่ 3 บริเวณภูเขาที่ค้นพบหินอ่อน ของอำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

         แหล่งขุดค้นพบ 
         แหล่งหินอ่อนที่สำคัญในจังหวัดกำแพงเพชร อยู่ที่อำเภอพรานกระต่าย บริเวณทิวเขาสว่างอารมณ์ เขาเขียว และเขาโทน ในทางธรณีวิทยา จัดว่าหินอ่อนที่เขาสว่างอารมณ์ มีอายุประมาณ 300– 400 ล้านปี เป็นหินปูนที่ตกผลึกใหม่อาจเรียกว่า หินอ่อนในแง่การค้า เขาสว่างอารมณ์ ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ของตลาดพรานกระต่าย ลักษณะเป็นภูเขายอดแหลม มีผาชันเช่นเช่นเดียวกับหินปูนทั่วไป ประกอบด้วยหินปูนตกผลึกใหม่ โดยทั่วไปมีชั้นหนาสีขาว สีเทาอ่อน สีเทาแก่ปานกลาง ชั้นหินทั้งหมดหนาประมาณ 150 เมตร ในปัจจุบัน รัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมการทำเหมืองหินอ่อน ในจังหวัดกำแพงเพชร โดยการให้สัมปทาน ลงวันที่ 8 ตุลาคม 2524

วัสดุผลิตภัณฑ์

ภาพที่ 4 ผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากหินอ่อน อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

         หินอ่อนที่เขาโทนมีคุณสมบัติเด่น คือผิวเป็นมัน มีสีเทาและขาว อมชมพู

ประเภทการใช้งาน

         ประเภท รูปแบบผลิตภัณฑ์หินอ่อนพรานกระต่าย

ภาพที่ 5 งานแกะสลักหินอ่อน อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร

         1. ศาสนา ประเพณี วัฒนธรรมไทยและจีน คือ พระพุทธรูป โต๊ะหมู่บูชา บาตรน้ำมนต์กระถางธูป ศาลพระภูมิแจกัน ศาลเจ้าติกูเอี๊ยะมังกรพันเสา โกศใส่กระดูก และเจ้าแม่กวนอิม

ภาพที่ 6 งานแกะสลักธรรมจักรที่ทำมาจากหินอ่อน

         2. เครื่องตกแต่งอาคาร คือ บ้านเรือน ของเบ็ดเตล็ด งาช้าง เสาโชว์ หน้าโต๊ะกลม โอ่งน้อย โอ่งใหญ่ โต๊ะวางคอมพิวเตอร์ ลูกนิมิต ลูกน้ำหมุน โอ่งน้ำนก (ใส่กรงนกหัวจุก) และป้ายชื่อ

ภาพที่ 7 งานแกะสลักโต๊ะหมู่บูชาที่ทำมาจากหินอ่อน

         3. งานแกะสลักและของไหว้ คือ สัตว์ 12 ราศี ม้า ช้าง แพะ สิงโต เต่า กระต่าย ไก่ หมู วัว ควาย นกคุ้ม  ปลาสวยงาม (ปลาการ์ตูน) ไข่ไก่ ไข่เป็ด ปี่เซียะ สับปะรด และฟักทอง

ภาพที่ 8 งานแกะสลักฝักทองที่ทำมาจากหินอ่อน

กระบวนการผลิต/ขั้นตอนการใช้งาน

         ขั้นตอนการผลิตเทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต
         ในการผลิตสินค้ำของกิจการนั้น มีกระบวนการผลิต โดยมีการแบ่งงานความรับผิดชอบตามความถนัดและความสามารถของแต่ละคน เช่น การระเบิดหิน การเจาะ การประกอบ การทำสี อีกทั้งยังสนับสนุนให้ผู้ที่ต้องการศึกษาเรียนรู้พึ่งพำอาศัยซึ่งกันและกัน

ภาพที่ 9 อุปกรณ์การแกะสลักหินอ่อน

         อุปกรณ์ในการผลิต
         1. หินอ่อน
         2. เครื่องขัดผิว
         3. เครื่องเจีย
         4. เครื่องกลึง
         5. กระดาษทราย
         6. ลวดสลิง
         7. อุปกรณ์ไฟ

ภาพที่ 10 การแกะสลักหินอ่อน

         ขั้นตอนการผลิต
         1. ระเบิดปรับหน้าเหมืองหินอ่อน เพื่อเตรียมการทำหินบล็อก
         2. ใช้ลวดสลิงผสมเม็ดเพชรตัด หินอ่อนในแนวตั้ง โดยมีน้ำหล่อเลี้ยงขณะตัด
         3. ทำการเคลื่อนหินไปสู่ โรงงานแปรรูป หินอ่อน เพื่อแปรรูปในลักษณะต่าง ๆ
         4. ชิ้นหินอ่อนที่ผ่านการแปรรูปแล้ว จะถูกลำเลียงไปผ่านเครื่องขัดผิว แล้วนำไปแยกสี สวดลายขนาด ออกเป็นกลุ่มเตรียมไว้เพื่อตัดตามขนาดตามต้องการของศาลเจ้าแต่ละขนาด เมื่อได้ตามต้องการแล้ว ก็นำขนาดของมังกรไปวาดลวดลาย มังกร หงส์ กิเลน เมื่อวาดเสร็จแล้ว นำไปฉลุ รูปแบบแต่ละอย่าง ส่วนเสามังกร ก็นำกลึงให้กลม
         5. หลังจากนั้นนำมาวาดลวดลาย และฉลุแต่ละอย่างเสร็จแล้ว ก็นำมาแกะรายละเอียด และขัดให้เงา ตามต้องการ
         6. ส่วนของแผ่นหลังต้องนำมาเขียนหนังสือภาษาจีน และลงทอง พร้อมกับแผ่นตั้ง 2 แผ่นหลัง ซึ่งในแผ่นหลังจะมีความหมายของตัวหนังสือว่า เงินไหลมาทั้ง 5 ทิศ ฟ้าประทานพร กิจการรุ่งเรือง
         7. ในเมื่อได้ส่วนประกอบครบทุกชิ้นส่วนแล้ว ก็นำมาประกอบ โดยการเจียให้ได้ฉาก ได้มุม และจะฉลุ ฝังน๊อตทุกส่วนประกอบ โดยจะมีกาวเป็นส่วนประกอบในการยึด และจะมีเกลือเป็นส่วนประกอบ โดยการนำกาวต่อฝุ่นปูนพลาสเตอร์ผสมให้เข้ากัน แล้วก็ใส่เกลือเพื่อให้แข็งตัว ก็นำส่วนต่าง ๆ ของหินอ่อนเตรียมไว้ในประกอบให้เป็นหลัง เพื่อเตรียมจำหน่าย
         เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต
         ในการผลิตสินค้าของกิจการนั้น มีกระบวนการผลิต โดยมีการแบ่งงานความรับผิดชอบตามความถนัดและความสามารถของแต่ละคน เช่น การระเบิดหิน การเจาะ การประกอบ การทำสี อีกทั้งยังสนับสนุนให้ผู้ที่ต้องการศึกษาเรียนรู้พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน

ข้อมูลการสำรวจ

วันเดือนปีที่สำรวจ

         4 พฤษภาคม 2561

วันปรับปรุงข้อมูล

         -

ผู้สำรวจข้อมูล

         พิมพ์นารา  บรรจง
         วนัสนันท์  นุชนารถ
         ศุภโชคชัย  นันทศรี
         วิษณุเดช  นันไชยแก้ว

คำสำคัญ (tag)

         หินอ่อน, หินพรานกระต่าย, หินอ่อนกำแพงเพชร